Anne Baba Tutumu, çocuğunu yetiştirirken anne babanın kullandığı davranışların ve yöntemlerin  tümüdür.

Anne Baba Tutumu, çocuğunu yetiştirirken anne babanın kullandığı davranışların ve yöntemlerin  tümüdür. Bu tutumların hepsi çocuğun psikolojik ve kişilik açısından gelişimi için oldukça önemlidir. Çünkü çocuğun benliğini geliştirirken aile ile kurduğu ilişki şimdi ve ileriki yaşamının etkileri olabilir. Bu gelişimin sağlıklı bir biçimde olabilmesi için ailelerin tutumunu belirleyen iki önemli unsur bulunur. Birincisi; koşulsuz sevgi ve kabul, ilgi, bakım, destek ve yakınlık,  ikincisi;  sınırlardır.

Anne-baba tutumları; Baskıcı ve otoriter anne-baba tutumu, aşırı hoşgörülü anne-baba tutumu, aşırı koruyucu anne-baba tutumu, tutarsız anne-baba tutumu, reddedici veya ihmal eden anne-baba tutumu, mükemmeliyetçi anne-baba tutumu, demokratik ve güven verici anne baba tutumu olarak sıralanabilir.

baskıcı-anne-baba-tutumu

Baskıcı ve Otoriter Anne-Baba Tutumu;

Anne/babanın veya her ikisinin de çocuğa uyguladığı, çocuğun isteklerini kabul etmeksizin emir veren, katı kuralları ve sıkı disiplini olan aile tutumudur.Çocuğun fikri fazla sorulmaz. Çocuğa fazla sevgi gösterilmez veya sınırlıdır. Çünkü çocuğa gösterilen sevginin çocuğu şımarttığı düşünülür.

En iyi cezanın fiziksel ceza veya sözel saldırganlık olduğu düşünülür. Sevgiyi kısmak da kullanılan diğer ceza türlerindendir.

Baskıcı ve otoriter anne baba tutumu ile büyütülen çocukların kişilik özelliklerine bakıldığı zaman çoğunlukla özgüveni zayıf, ürkek, çekingen, her işte dikkatli olmasına rağmen yine de kendinden emin olamayan bireyler oldukları görülmektedir. Aynı zaman da başkalarının etkisi altında çabuk kalabilir ve kendi isteklerini dile getiremezler. Bunun yanı sıra kendilerinden güçsüzlere karşı saldırgan davranışlar gösterebilirler.

Aşırı Hoşgörülü Anne-Baba Tutumu;

Çocuğun aileye hükmettiği aile tutumudur. Anne baba çocuğun isteklerini hiçbir denetim ve sınırlamalar olmaksızın kabul eder ve tüm hayatını çocuğun istek ve arzusuna göre belirler. Çocuğa karşı aşırı sevgi gösterilen bu ailelerde disiplin yok denecek kadar azdır. Çoğu olumsuz davranışlar hoşgörü ile karşılanır. Aile içinde çocuğa kontrol amaçlı sınır koyulmadığı görülmektedir.

Aşırı hoşgörülü ailede yetişen çocukların kural tanımayan, bencil, sabırsız, her istediğinin anında gerçekleşmesini isteyen, doyumsuz kişilik yapılarına sahip olduğu görülmektedir. Dürtülerini denetleme yeteneği gelişemez. Doyumsuzlukları ileride zararlı alışkanlıklar edinmelerine neden olabilir.

Aile içinde kuralsız bir biçimde yetişen çocukların ilerde karşılaştıkları kurallar ve otorite ile oldukça sıkıntı yaşadığı görülmektedir. Özellikle okuldaki kurallarla karşılaşınca okula ve arkadaş çevresine uyum sağlamakta zorlanabilirler.Her dediğinin olmadığını gördüğünde uğradıkları hayal kırıklığı nedeni ile de agresifleşebilirler.

Aşırı Koruyucu Anne-Baba Tutumu;

Çocuğun her zaman kontrol altında tutulduğu, her an zarar gelebilir endişesi ile aşırı ilgi ve alaka gösterilen aile tutumudur. Çocuğun sokağa çıkması bile istenmeyip kısıtlanabilir. Bu koruyup kollama çocuğun kendini gerçekleştirebileceği faaliyetleri de engelleyebilecek düzeyde olabilir. Çocuk sürekli korunmaya muhtaçmış gibi düşünülür ve davranılır. Çocuk adına kararlar alınır, kendi kararlarını vermesi için yeterli olanak verilmez. Bu nedenle çocuk her zaman kendisi adına en iyi olanına ailesinin karar verebileceğini düşünür ve ileri ki yaşamında kendi kararlarını almakta zorlanır. Çoğunlukla kararsız kalır. Başkalarının düşünce ve fikirlerine daha çok önem verir.

Çocuğun yerine getirmesi gereken sorumlulukları da çoğunlukla anne-baba yapmaktadır. Bu nedenle hiçbir engelle karşılaşmamış olan çocuğun çözüm üretme ve başa çıkma becerileri gelişemez. Yetişkin yaşamına yeterli hazırlık yapamazlar.

Aşırı koruyucu anne baba tutumları ile büyüyen bu çocuklar; aileye aşırı bağımlı, özgüveni eksik, duygusal açıdan zayıf kişiler olabilirler.Süreklikendini ve haklarını savunup koruyacak birilerini ararlar. Bu şekilde yetiştirilen çocukların bağımlılıkları ömür boyu sürebilmekte ve eşlerinden de ailesinden gördükleri şeyleri bekleyebilmektedirler.

Tutarsız Anne-Baba Tutumu;

Aşırı hoşgörülü olmak ile otorite ve disiplinli tutum arasında gidip gelen aile tutumudur. Bu tip ailelerde genellikle kurallar yoktur. Anlık çözümler, tartışmalar görülmektedir. Aile içinde konulan kuralların bazen hiç yokmuş gibi bazen de çok katı bir biçimde uygulandığı görülmektedir. Çocuğa toplum içinde onaylanan ve onaylanmayan davranışların net olarak gösterilmediği, genellikle çocukta kafa karışıklığına neden olduğu bir durumdur.

Genellikle ebeveynler arasında da birinin doğru bulduğunu diğeri yanlış olarak değerlendirdiği aile tutumlarıdır.

Tutarsız anne-baba tutumunda yetişen çocuklar; karar vermekte zorlanan, diğer insanlara güven duymayan, dengesiz, tutarsız, kurallara karşı kayıtsız, kararsız, aşırı isyankar veya boyun eğici olarak yetiştikleri görülmektedir. Bu tutumla yetişen çocuklar nerede ne yapacağını ve nasıl davranacağını bilemezler. Hangi tepki ile karşılaşacaklarını bilemedikleri için sürekli kaygılıdırlar. Bu durum çocuğun kendini güvende hissetmesini engeller.

Reddedici veya İhmal Eden Anne-Baba Tutumu;

Çocuğa bakma ve koruma yükümlülüklerini gereğince yerine getirmeyen, sağlık hizmetlerini aksatarak çocuğun aslında istenmediğini hissettiren,  temel bakımını aksatan aile tutumu olarak tanımlanabilir. Çocuğa karşı düşmanca tutumlar beslemek bu tip aile tutumlarında görülmektedir.

Genellikle çocuğa uygun ev ortamı oluşturulmaz, eğitimine önem verilmez, duygusal açıdan sevgi gösterilmez, evdeki risklerden korunmazlar.

Reddedici veya ihmal eden anne-baba tutumu ile yetiştirilen çocuklar; saldırgan, çevresinin dikkatini çekmeye çalışarak var olduğunu ispatlamaya çalışan, özgüveni düşük, iletişim sorunları yaşayan, nefret besleyen, kimseye güvenmeyen, çevresindekilere düşmanca tutum sergileyen kişiler olarak yetişirler.

Bu çocukların yetişkin rolü almakta başarısız oldukları görülmektedir. Sosyal açıdan içine kapanık ve kendine dönük kişiler olabilirler.

Mükemmeliyetçi Anne-Baba Tutumu;

Anne ve babanın kendi yapamadığı, yaşayamadığı veya gerçekleştiremediği amaçları çocuklarından bekleyen aile tutumudur.Çocuklarının becerilerine, kapasitesine ve potansiyellerine bakmadan kendi istedikleri alanda başarılı olmalarını beklerler.

Mükemmeliyetçi anne-baba tutumu ile yetişen çocuklar; ağır beklentiler altında ezilerek sağlıklı bir kişilik geliştiremeyebilirler. Çoğu zaman kendilerini yetersiz ve beceriksiz hissederler. Sürekli olarak başarıya yönelik çabalarlar, istedikleri seviyeye ulaşamadıklarında hayal kırıklığına uğrarlar.

Koşulsuz sevgi göremeyen çocuklar, yalnızca başarılı oldukları zaman sevgiyi hak ettiğini düşünür. Bu nedenle kendini değersiz hissederler.

Demokratik ve Güven Verici Anne-Baba Tutumu;

İdeal aile tipi olarak tanımlanabilen aile tutumudur. Anne-baba tutumları arasında en sağlıklı olarak kabul edilen, güven verici ve destekleyici yaklaşım biçimi olarak görülür. Temel kurallar ve kısıtlamalar bulunur ve bunun yanı sıra çocuk özgür bir biçimde sorumluluklarının bilincinse olarak yetişirler. Bu aile tutumunda koşulsuz sevgi ve kabul vardır. Çocukların düşüncelerini ve fikirlerini özgürce paylaşmaları desteklenir. Anne babaların davranışları birbirleriyle tutarlı ve kararlıdır. Çocukların temel bakımına önem verirler, ortak paylaşımlarda bulunurlar, çocukların potansiyellerine göre sorumluluk veririler.

Demokratik ve güven verici aile tutumunda yetişen çocuklar; kendilerine güvenen bireyler olurlar. Sosyal ilişkileri kuvvetlidir, uyumlu ve yaratıcı kişilerdir. Aynı zamanda sorumluluk sahibi, diğer insanlara güvenen ve sevilen, bağımsız ve diğer insanlarla iş birliği sağlayan kişilerdir.

Hatalı anne-baba tutumları nedenlerine bakıldığı zaman genellikle evlilik çatışmaları görülmektedir. Eşler arasındaki ilişkinin doyuruculuğu ve eşlerin kendi yaşamlarından memnun olup olmamalarının, çocuklarından beklentilerini ve çocuğa dönük davranışlarını etkilediğini araştırmalar ortaya koymuştur (Yavuzer 1996).

Aynı zamanda anne babanın kendi yetiştirilme tarzı da bu süreçte oldukça önemlidir. Kendi çocukluğunda aile içinde iyi bir iletişim kuramayan, sevgi ve saygı görmeyen kişilerin, yaşadığı kötü deneyimler nedeniyle kendi çocuklarına karşı tutumları da etkilenmektedir.

Bunun yanı sıra; ekonomik yetersizlik, anne ve babanın arasında ki kültürel farklar, yoksulluk, işsizlik, eğitim yetersizliği, erken anne-baba olma, anne-babanın ruhsal problemleri de olumsuz ebeveyn tutumlarına neden olan sebeplerin başında gelmektedir.